HISTORIA MIEJSCOWOŚCI

MŁYNIEC PIERWSZY

Poprzednie nazwy miejscowości: (1265) Młyn, (1382) Leyn, Leyne, Leyn, Leinau, Lamen, n. niem. Mlynietz.

Wieś Młyniec Pierwszy wymieniana jest w dokumentach od 1265 r., kiedy mistrz krajowy Ludwik von Baldersheim nadaje wieś Janowi, prepozytowi z Kruszwicy oraz Wincemtemu, kapelanowi w Kruszwicy - w dożywocie za czynsz rekognicyjny (1 funt wosku i 1 denar koloński rocznie na św. Marcina). Po ich śmierci wieś należy do Zakonu.
Od roku 1382 właścicielem jest Łukasz Russe, mieszczanin toruński. W roku 1421 wieś nabywają od Klauka benedyktynki z Torunia dla szpitala św. Ducha w zamian za Dolne Brzeźno. Do wsi należał bór.
W 1431 r. proboszcz klasztoru J. Tanneberg nadaje Mikołajowi synowi Stefana z Jungherren Műhle 1 łan opustoszały z łąką przy stawie.
W roku 1570 Młyniec Pierwszy staje się własnością klasztoru benedyktynek w Toruniu (14 łanów, zagrodnicy, komornicy, karczma). W 1598 r. Achnacy Plemięcki - starosta kowalewski napadł las z uzbrojonymi ludźmi i wyciął więcej niż potrzeba obszaru na dwa łaszty wysiewu zboża. W 1609 r. Benedyktynki odstępują kapitule chełmińskiej obszerny plac nad Drwęcą (począwszy od Strugi Łąki do wsi od drogi publicznej). Kapituła zwoziła tu drzewo ze swoich dóbr a najwięcej z kurzętnickich i spuszczała je dalej Drwęcą do Wisły.

W 1855 roku wieś znajduje się w powiecie toruńskim, parafii katolickiej - Gronowo, parafii ewangelickiej - Grębocin, szkoła na miejscu.

Ma 1809 mórg obszaru, 79 budynków, 47 domów mieszkalnych, 501 mieszkańców (386 katolików, 110 ewangelików). Odbywają się tu dwa jarmarki.Od 1415 roku Młyn Bierzgieł jest własnością szpitala św. Ducha w Toruniu, po połączeniu szpitala z klasztorem benedyktynek, od roku 1571 staje się własnością klasztoru benedyktynek w Toruniu.

Młyn Pachura

W roku 1321 biskup włocławski Gerward zezwala sołtysowi z Młyńca na doprowadzenie i spiętrzenie wody z rzeki Lubownyca (Leine) do wybudowanego przezeń młyna o 2 kołach.

Młyn Bierzgieł

(1382 moldes heyligen Gaistis, 1431 Jugherren Mole, 1571 Birsgel alias Junker Muhlen, n. niem. Bierzgel)
W 1382 Łukasz Russe, mieszczanin toruński, dziedzic Młyńca nadaje młynarzowi Nicze rolę koło młyna, wolną od szarwarku.
W 1382 roku właściciel Młyńca nadaje Niczemu Molnerowi rolę przy młynie.
W latach 1410 - 1411 młyny są własnością Zakonu (3 koła młyńskie i folusz).
W 1474 roku wojewoda chełmiński Gabriel Bażyński oddaje młyn młynarzowi Pawłowi dziedzicznie z prawem rybołówstwa na stawie.·W roku 1507 młyn oddany zostaje w zastaw rodzinie von Wege z Torunia.
W 1520 roku miasto Toruń otrzymuje od Zygmunta I - młyn wraz z innymi dobrami za odstąpienie zamku w Świeciu.

Obiekty o wartości historyczno-kulturowej:

- cmentarz ewangelicki( nieczynny) z XIX w. o pow. 0,09 ha.
- zabudowa mieszkaniowa tj. domy murowane( z ok. 1900 r.) i chaty drewniane kryte strzechą ( z ok. poł. XIX w.)

Młyniec Drugi stanowił początkowo własność kapituły włocławskiej, a potem stał się własnością jezuitów.
W 1789 r. jako wieś pojezuicka dzierżawiona jest przez Jana Ośmiałowskiego. Od 1827 r. staje się własnością funduszu edukacyjnego, tzn. 16 domów mieszkalnych i 169 mieszkańców.
W 1750 r. Jezuici wystawili w Młyńcu Drugim drewniany kościółek pw. Św. Ignacego, zostający pod zarządem proboszcza w Ciechocinie. Folwark Młyniec z osadą młyńską Gerlach, wsią Młyniec i Józefowo obejmuje wtedy obszar 812 mórg oraz budynków murowanych 11, z drzewa 9, młyn wodny, cegielnię i pokłady torfu. Wieś Młyniec liczy 20 osiadłych z gruntami 29 mórg, wieś Józefowo - 8 osiadłych z gruntami 170 mórg.
Od 1855 r. wieś i folwark znajdują się w powiecie lipnowskim Gmina Dobrzejewice, parafia Ciechocin. Jest tu posterunek graniczny. Wieś ma 20 domów, 238 mieszkańców, zaś obszar dworski liczy 68 mieszkańców. We wsi Józefowo działa młyn. W dobrach tych są trzy jeziora, największe z nich to Smolne.

Kościół fijalny rzymsko-katolicki p.w. św. Ignacego Loyoli, drewniany, wybudowany w 1750 r. przez jezuitów, został wpisany 04.11.1953 r. do rejestru zabytków.
Innym obiektem o wartości historyczno-kulturowej zewidencjonowanym przez WO-SOZ jest cmentarz przykościelny katolicki, nieczynny z około XVIII w., przy kościele fijalnym o powierzchni 0,15 ha. Najstarszy nagrobek z tego cmentarza pochodzi z 1940 r. Do obiektów o wartości historyczno-kulturowej należy również zabudowa mieszkaniowa, tzn. 4 budynki murowane z cegły oraz chata i dom drewniany z XIX/XX w., a także młyn murowany z cegły (z około 1934 r.).